દ્વિગુ સમાસ
દ્વિગુ સમાસ
→ જે સમાસનું પહેલું પદ/પૂર્વ પદ સંખ્યાવાચક હોય તેને દ્વિગુ સમાસ કહે છે.
→ જે સમાસનું પૂર્વપદ સંખ્યાવાચક વિશેષણ હોય અને ઉત્તરપદ સંજ્ઞા હોય તેમજ સમસ્ત પદ સમૂહનો અર્થ દર્શાવતુ હોય તેવા સમાસને દ્વિગુ સમાસ કહે છે.
દ્વિગુ સમાસની વિશેષતા
→ દ્વિગુ સમાસએ કર્મધારય સમાસનો એક પેટા પ્રકાર જ છે.
→ કર્મધારય સમાસમાં પૂર્વ પદ સંખ્યાવાચક સિવાયનું વિશેષણ આવે છે, જ્યારે દ્વિગુ સમાસમાં પૂર્વ પદ સંખ્યાવાચક વિશેષણ હોય છે.
→ દ્વિગુ સમાસ અન્યપદપ્રધાન સમાસ છે.
→ દ્વિગુ સમાસમાં ઉત્તરપદ મુખ્ય હોય છે અને પૂર્વપદ ગૌણ હોય છે.
→ દ્વિગુ સમાસમાં સમસ્ત પદમાં સમાહારનો અર્થ હોય સમસ્ત પદ એકવચનમાં વપરાય છે.
→ વિગ્રહમાં સંબધક વિભક્તિનો પ્રત્યયનો ઉપયોગ થાય છે.
ઉદાહરણ
→ અષ્ટાંગ - આઠ અંગોનો સમૂહ
→ અષ્ટકોણીય - આઠ કોણનો સમૂહ
→ નવરાત્રિ - નવ રાત્રીનો સમૂહ
→ અઠવાડિયું – સાત વારનો સમૂહ
→ પખવાડિયું – પંદર દિવસનો સમૂહ
→ ત્રિભુવન – ત્રણ ભુવાનાનો સમૂહ
→ શતાબ્દી - સો વર્ષનો સમૂહ
→ નવરસ – નવ રસનો સમૂહ
→ અચ્છેર – અડધો શેર
→ ત્રિકાળ – ત્રણ કાળનો સમૂહ
